Orteza na opadającą stopę – jak poprawia komfort życia pacjenta?

Opadająca stopa to poważne zaburzenie biomechaniki chodu, które znacząco wpływa na codzienne funkcjonowanie pacjenta. Powoduje trudności w poruszaniu się, zwiększa ryzyko potknięć i upadków, a także prowadzi do przeciążeń innych struktur układu ruchu. Jednym z najskuteczniejszych rozwiązań wspierających pacjentów z tym schorzeniem jest orteza na opadającą stopę. Jej stosowanie nie tylko poprawia jakość życia, ale także przywraca niezależność i pewność siebie w codziennych czynnościach.

Czym jest opadająca stopa?

Opadająca stopa, znana również jako stopa opadająca (ang. foot drop), to objaw polegający na osłabieniu lub całkowitej utracie możliwości uniesienia przedniej części stopy podczas chodzenia. Pacjenci z tym zaburzeniem mają trudności z prawidłowym stawianiem stopy na podłożu, co zmusza ich do kompensacyjnych mechanizmów chodu – np. unoszenia całej kończyny w nienaturalny sposób (tzw. chód brodzący).

Schorzenie to może być spowodowane uszkodzeniem nerwu strzałkowego, chorobami neurologicznymi (np. stwardnienie rozsiane, udar), urazami kręgosłupa lędźwiowego lub jako następstwo operacji ortopedycznych.

Jak działa orteza na opadającą stopę?

Orteza na opadającą stopę to specjalistyczne zaopatrzenie ortopedyczne, które stabilizuje i unosi przednią część stopy, umożliwiając prawidłowe przetaczanie stopy podczas fazy chodu. Jej zadaniem jest przywrócenie naturalnego wzorca chodu, zmniejszenie ryzyka potknięcia oraz odciążenie innych partii ciała kompensujących zaburzenia w biomechanice.

Najczęściej ortezy te mają formę lekkiego, sztywnego lub półelastycznego stabilizatora zakładanego na podudzie i stopę, który łączy te dwa segmenty i kontroluje ich wzajemne ustawienie.

Rodzaje ortez stosowanych przy opadającej stopie

Ortezy na opadającą stopę występują w różnych wariantach konstrukcyjnych, dopasowanych do indywidualnych potrzeb pacjenta i przyczyny schorzenia:

• Ortezy sztywne (AFO – Ankle Foot Orthosis) – wykonane z tworzyw sztucznych, zapewniają stabilne uniesienie stopy, często stosowane przy całkowitym porażeniu nerwu.
• Ortezy dynamiczne – wykonane z bardziej elastycznych materiałów, pozwalają na bardziej naturalny ruch stawu skokowego.
• Ortezy tekstylne z systemem pasków i gumek – lżejsze, mniej inwazyjne, wykorzystywane w lżejszych postaciach opadania stopy.
• Systemy funkcjonalnej elektrostymulacji (FES) – nowoczesne rozwiązania, które za pomocą impulsów elektrycznych pobudzają mięśnie do działania podczas chodu.

W jaki sposób orteza poprawia komfort życia?

Stosowanie ortezy na opadającą stopę znacząco poprawia jakość życia pacjenta na wielu poziomach:

Przywrócenie funkcji chodu

Dzięki mechanicznemu uniesieniu przedniej części stopy, pacjent może stawiać kroki w sposób bardziej kontrolowany i zbliżony do naturalnego wzorca ruchowego. To pozwala na:

• płynniejszy chód,
• większą stabilność,
• zmniejszenie ryzyka potknięć i upadków.

Redukcja bólu i przeciążeń

Osoby z opadającą stopą często kompensują niedowład innymi częściami ciała – np. stawem kolanowym czy biodrem. Długotrwałe przeciążenia mogą prowadzić do bólu i przeciążeń. Orteza eliminuje potrzebę kompensacji, odciążając cały układ ruchu.

Zwiększenie samodzielności

Dzięki poprawie chodu i stabilności, pacjenci są w stanie samodzielnie poruszać się w domu i na zewnątrz, co bezpośrednio przekłada się na ich samodzielność i niezależność.

Poprawa pewności siebie i psychicznego komfortu

Możliwość swobodnego poruszania się, bez ciągłego lęku przed upadkiem, znacząco wpływa na samopoczucie pacjenta. Orteza wspiera nie tylko fizycznie, ale także psychologicznie, co jest istotnym elementem procesu rehabilitacji.

Kiedy należy rozważyć noszenie ortezy?

Zastosowanie ortezy powinno być wynikiem dokładnej diagnozy i zaleceń specjalisty – lekarza ortopedy, neurologa lub fizjoterapeuty. Noszenie ortezy zaleca się w przypadkach:

• trwałego lub czasowego niedowładu mięśni unoszących stopę,
• uszkodzenia nerwu strzałkowego,
• osłabienia mięśni z powodu chorób neurologicznych,
• powikłań po operacjach kończyny dolnej,
• pourazowych problemów ze stabilizacją stawu skokowego.

Jak dobrać odpowiednią ortezę?

Dobór ortezy powinien być indywidualny i oparty na:

• rodzaju i stopniu niedowładu,
• codziennych aktywnościach pacjenta,
• możliwościach finansowych,
• komforcie użytkowania.

Dobór powinien być przeprowadzony przez specjalistę ortotykę lub technika ortopedycznego. W niektórych przypadkach konieczne jest wykonanie ortezy na miarę, zwłaszcza jeśli pacjent ma niestandardową budowę ciała lub potrzebuje bardziej złożonego wsparcia biomechanicznego.

Czy orteza może być stosowana stale?

W większości przypadków ortezy na opadającą stopę nosi się przez większą część dnia, zwłaszcza podczas chodzenia. Nie są one jednak stosowane w czasie snu. W miarę postępu rehabilitacji i poprawy funkcji mięśniowej, możliwe jest ograniczenie czasu noszenia ortezy lub całkowita rezygnacja z niej – jeśli pozwala na to stan zdrowia. W przypadku schorzeń przewlekłych lub trwałych uszkodzeń nerwów, orteza może być elementem stałego zaopatrzenia ortopedycznego.

Jakie są zalecenia dotyczące noszenia i pielęgnacji ortezy?

Aby orteza mogła w pełni spełniać swoją funkcję i nie powodowała dodatkowych dolegliwości, należy przestrzegać kilku zasad:

• Regularnie kontrolować stan techniczny ortezy, zwłaszcza elastyczność materiałów i skuteczność stabilizacji.
• Zakładać ortezę na odpowiednio dobrane obuwie – najlepiej na stabilne, sznurowane buty z elastyczną podeszwą.
• Utrzymywać higienę skóry i samej ortezy, by zapobiec odparzeniom i otarciom.
• Nie nosić ortezy przez długi czas bez konsultacji – długotrwałe użytkowanie bez fizjoterapii może prowadzić do osłabienia innych grup mięśni.

Realna poprawa codziennego funkcjonowania

Orteza na opadającą stopę to praktyczne i skuteczne narzędzie wspierające rehabilitację oraz codzienne życie osób z niedowładem mięśni stopy. Poprzez przywrócenie właściwej biomechaniki chodu, redukcję bólu i zwiększenie mobilności, znacząco poprawia komfort fizyczny i psychiczny pacjentów. Jej dobór i stosowanie powinny być częścią kompleksowego podejścia terapeutycznego, uwzględniającego również rehabilitację ruchową i opiekę neurologiczną. Dzięki nowoczesnym rozwiązaniom ortotycznym osoby z opadającą stopą mogą prowadzić aktywne i samodzielne życie.